Unia Europejska stanowi Przestrzeń Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. W ramach tej przestrzeni państwa członkowskie Unii współpracują w zakresie przestępstw transgranicznych. Osoby, które popełniły przestępstwa w jednym państwie członkowskim nie powinny uniknąć sprawiedliwości tylko z powodu przeniesienia się do innego państwa członkowskiego. Europejski Nakaz Aresztowania pozwala państwom członkowskim żądać przekazania skazanych lub podejrzanych osób.

Mechanizm ten okazał się skuteczny, gdyż wiąże się z minimum zarówno formalności proceduralnych, jak i swobody uznania państwa członkowskiego wykonania. Inne instrumenty regulują przekazywanie więźniów i nadzorowanie kar alternatywnych oraz środków probacyjnych. Współpraca między państwami członkowskimi jest oparta na wzajemnym uznawaniu decyzji przyjętych przez organy sądowe i na wzajemnym zaufaniu w swoje wymiary sprawiedliwości.

Jednakże systemy sądowe państw członkowskich różnią się. Niekiedy różnice są znaczące. Aktualnie istotnym problemem są różnice w ramach UE w zakresie warunków pozbawienia wolności. Ma to wpływ na prawa podstawowe osób pozbawionych wolności i może podważyć fundamenty współpracy między państwami członkowskimi.

Podstawowym celem naszego projektu* jest ocena, czy aktualne unijne instrumenty prawne oparte na zasadzie wzajemnego uznawania w sprawach karnych chronią odpowiednio prawa podstawowe. Koncentrujemy się w szczególności na ochronie przed torturami i nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo karaniem, prawie do rzetelnego procesu sądowego i prawie do posznaowania życia rodzinnego. Projekt przyjmuje mulitidycyplinarne (prawno-socjologiczne) podejście w celu zbadania skutków, możliwości i problemów dotyczących zasady wzajemnego uznawania w unijnym prawie kanym z perspektywy obywateli.

Cel ten ma być osiągnięty poprzez analizę implementacji i wykonywania różnych unijnych instrumentów ułatwiających współpracę transgraniczną (w szczególności Europejskiego Nakazu Aresztowania, przekazywania więźniów oraz nadzorowania kar alternatywnych oraz środków probacyjnych) oraz środków zmierzających do ochrony praw podstawowych. Co więcej projekt zmierza do ustalenia na podstawie badań empirycznych, jak te polityki funkcjonują w praktyce. Wybranymi państwami członkowskimi są: Holandia, Polska, Rumunia, Szwecja i Włochy.

* Usprawnianie przekazywania osób zgodnie z wzajemnym uznawaniem decyzji sądowych w sprawach karnych a ochrona praw podstawowych obywateli JUST/2014/JCOO/ AG/CRIM/7755